Lasy deszczowe nad rzeką
Gambią
w parku narodowym Niokolokoba
Występowanie lasów równikowych Wilgotny las równikowy (las strefy równikowej, puszcza tropikalna, las deszczowy, las tropikalny, las higromegatermiczny, błędnie zwany także dżunglą) — charakterystyczna, wiecznie zielona
formacja
leśna
strefy międzyzwrotnikowej
. Występuje na ubogich glebach
laterytowych
, w klimacie przez cały rok jednostajnie gorącym i wilgotnym. Na skutek szybkiego rozkładu materii organicznej roślinność jest gęsta i bujna. Lasy te cechuje brak sezonowej rytmiki w życiu
roślin
, ogromne bogactwo gatunkowe
drzew
(na 1 hektarze lasu tropikalnego występuje ok. 200 gatunków drzew, podczas gdy w lesie strefy umiarkowanej dziesięciokrotnie mniej), wielowarstwowy układ
drzewostanu
oraz obfitość
lian
i
epifitów
. Drzewa mają proste, wysokie (do 80 m) pnie, dość pospolite jest zjawisko
kauliflorii
(kwiaty wyrastają bezpośrednio z pnia). Wnętrze lasu jest bardzo cieniste, wskutek czego słabo wykształca się warstwa
krzewów
i
runa
.
Występowanie
Biom
ten występuje w strefie
równikowej
, w trzech głównych obszarach:
dorzeczu
Amazonki
w (
Ameryce Południowej
), w dorzeczu
Kongo
w
Afryce
oraz na
Archipelagu Malajskim
. Poza tym występuje w dorzeczu
Orinoko
, na
przesmyku
Ameryki Środkowej
, w dorzeczu górnego
Nigru
oraz nad
Zambezi
, częściowo na
Madagaskarze
, w północno-wschodniej
Australii
.
Warunki klimatyczne
Lasy deszczowe wykształcają się na obszarach o specyficznym
klimacie
, cechującym się obfitymi, całorocznymi opadami deszczu, silnym
nasłonecznieniem
, wysoką średnią roczną temperaturą powietrza, wysokimi dziennymi i niewielkimi rocznymi
amplitudami temperatury
. Nie ma zróżnicowania pór roku, dlatego rośliny nie zrzucają liści. Najniższa temperatura (przed wschodem słońca) wynosi ponad 20 °C, a najwyższa (po południu) – ponad 30 °C.
Piętra lasu
Lasy równikowe odznaczają się piętrowością roślinności.
- Piętro pojedynczych drzew sięgających 60-80 m. Przykładowe rośliny:
puchowiec pięciopręcikowy
("Drzewa Giganty").
- Piętro koron drzew stanowią wiecznie zielone drzewa, osiągające wysokość 30-50 m. Powierzchnia koron drzew, tworzy zielony rozległy
baldachim
. Drzewa często oplątane są
lianami
. Piętro to jest doskonałym przystosowaniem dla owadów i małych zwierząt (pająków, gadów, ptaków). Charakterystyczne rośliny - epifity (rośliny samowystarczalne - nie są pasożytami - na przykład paprocie czy storczyki), glony, grzyby, hebanowce, mahoniowce, palmy, mchy, porosty.
- Piętro średnie - piętro lian, nagich pni i konarów stanowią niższe drzewa, zaś poniżej nich (8-15 m) występuje zwarta warstwa koron drzew. W tym piętrze występują
epifity
. Należą do nich
storczyki
,
kaktusowate
,
ananasowate
oraz niektóre
figowce
.
- Piętro najniższe - piętro zarośli i runa ponieważ gęste korony drzew ograniczają dostęp światła słonecznego (1-2%) do dolnych partii,
zarośla
i
ściółka leśna
stanowią rośliny zielne, czasami w ogóle nie występuje. Na zacienionym dnie tropikalnego lasu spotyka się tylko drobne glony, mchy, porosty, krzewinki, delikatne grzyby, a czasami
rośliny zielne
, gdyż przeżyć mogą tam tylko
skiofity
(rośliny cieniolubne).
Flora
W lasach równikowych rosną drzewa, takie jak:
Występują tam także pnącza, np.
Drzewa w lasach równikowych mają gładkie, ostro zakończone liście, co sprzyja spływaniu po nich wody deszczowej. Pnącza wykorzystują inne rośliny jako podpory, dzięki czemu mają zapewniony dostęp do światła.
Rosną tu wilgotne lasy równikowe, które są wielkim producentem tlenu i jednocześnie pochłaniaczem dwutlenku węgla. W lesie równikowym występuje kilka warstw roślinności. Najwyżej wznoszą się bardzo wysokie drzewa. Wśród nich najbardziej znane są: mahoniowce i hebanowce. Te ogromne rośliny są podporą dla pnączy, zwanych lianami. Na pniach niższych drzew żyją epifity: mchy paprocie i storczyki(orchidee). Na powierzchni gruntu leżą gnijące szczątki roślin.
W Amazonce cechami charakterystycznymi są wody, które są bardzo mocno zasolone, oraz występuje tam bardzo dużo opadów deszczowych.
Fauna
Lasy deszczowe cechują się bogactwem gatunków zwierząt. Spośród ssaków występują tu np.
małpy
, także
człekokształtne
(na Madagaskarze
małpiatki
),
hipopotamy
,
bawoły
,
okapi
. Część zwierząt wykazuje przystosowanie do życia w gęstwinach leśnych, np. zmniejszenie rozmiaru ciała (
słoń afrykański leśny
).
Wykorzystanie przez ludzi
Tereny lasów równikowych zamieszkiwane są przez plemiona zajmujące się łowiectwem, zbieractwem, a także uprawą roli – przykładem są afrykańscy
Pigmeje
i
Bantu
, malajscy
Semangowie
,
Papuasi
z Nowej Gwinei,
Indianie
południowoamerykańscy i inni. Roślinność wilgotnych lasów równikowych dostarcza ludziom takich produktów, jak
cynamon
,
pieprz
,
goździki
oraz szlachetne gatunki
drewna
:
mahoń
,
heban
,
balsy
i
palisander
. Z niektórych tropikalnych roślin uzyskuje się substancje wykorzystywane do produkcji leków. W miejscu wyciętych lasów deszczowych ludzie zakładają
plantacje
bananowców
,
trzciny cukrowej
,
kawy
,
palm kokosowych
.
Znaczenie lasów tropikalnych
Stabilizują klimat ziemski, regulują cykle wodne, są domem dla największej liczby gatunków fauny i flory na świecie; są nazywane "zielonymi płucami” Ziemi.
Zobacz też